شیردهی
شیر مادر مقویترین شیر برای نوزاد است. حال اگر نوزاد زودتر از موعد مقرر به دنیا آید نیاز او به تغذیه با شیر مادر چندین برابر خواهد بود. این در حالی است که این کوچولو به دلیل عدم رشد کافی حتی مکیدن نوک پستان مادر را نمیداند و اگر هم بداند، عضلات دهان و فک او قادر به این کار نبوده و زود خسته میشوند. مفهوم اینکه زحمت مادر چندین برابر است. شیردهی باعث افزایش میزان سلامتی مادر، کاهش هزینه مراقبتهای پزشکی، رشد مطلوب نوزاد و پیشگیری از عوارض ناشی از فقدان آن میشود.
وسیله بسیار مهم در اجرای فرآیند شیردهی صندلی مخصوص آن است. این صندلیها با یک مهندسی ویژه میتوانند علاوه بر بی نقص کردن فرآیند شیردهی، این روند زمان بر، انرژی بر، تکراری و خسته کننده را که جزء الزامات اساسی برای رشد نوزاد میباشد را تا حد بسیار بسیار بالا تسهیل نمایند .
ویژگیهای انحصاری شیر مادر
- شیر مادر همیشه آماده ، گرم و در دسترس نوزادش است.
- تغذیه با این شیر نوزاد را از ابتلا به بیماری هایی مانند آلرژی، ذات الریه، عفونت گوش میانی، آلفولانزا، مسمومیت های غذایی، اسهال، سرخچه، دیابت، بیماری قلبی و سرطان و نیز سندروم مرگ ناگهانی مصون میدارد .
- احتمال ابتلا به اختلالات روانی در نوزاد را کاهش داده و با ایجاد ارتباط عاطفی دائم بین مادر و نوزاد، آینده روانی نوزاد را در سلامت و مطلوبیت قرار میدهد.
- این شیر بسیار مغزی و مملو از پروتئین، چربی، ویتامین و املاح معدنی. این منابع می تواند تا مدتی که نوزاد به غذای کمکی نیاز پیدا کند، نیازهای او را برطرف نمایند.
- شیر مادر موجب استحکام و سلامتی دندان های نوزاد میشود. از طرفی دیگر مکیدن پستان مادر توسط نوزاد می تواند موجب تقویت فک و دندان های او شود.
- نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می کنند، دچار اضافه وزن نخواهند شد و اغلب دارای وزن ایده آل هستند.
- برخی مطالعات ثابت نموده اند که میان شیردهی نوزاد با افزایش بهره هوشی کودک رابطه معنی داری وجود دارد. از طرفی مادر با شیردهی نوزاد خود، او را در آغوش گرفته و با او تماس فیزیکی و حتی ارتباط مستقیم چشمی برقرار می کند. این نوع ارتباط حس امنیت و آرامش نوزاد را افزایش میدهد.
آثار مفید شیردهی برای مادر
کاهش وزن مادر:
در سه ماه اول پس از زایمان، اشتهای مادر افزایش می یابد. از طرفی بدن او تمایل به ذخیره چربی ها داشته و کاهش وزن محسوسی نخواهد داشت. اما کاهش وزن مادران شیرده که نوزادان ۳ تا ۶ ماهه دارند نسبت به سایر مادران بیشتر است. بدن مادر برای شیردهی نوزاد به طور متوسط ۵۰۰ کالری می سوزاند. در نهایت شیردهی می تواند موجب کاهش وزن او گردد.
کاهش خطر ابتلا به بیماری افسردگی:
مادرانی که به نوزادان خود شیر می دهند در مقایسه با مادرانی که به نوزاد خود شیر نمی دهند، کمتر به افسردگی پس از زایمان مبتلا می شوند. ترشح هورمون اکسی توسین می تواند از ابتلا به افسردگی مزمن در زنان شیرده پیشگیری کند. زیرا مادر کمتر احساس خستگی و اضطراب می کند. در نتیجه مادر حس قوی تری، جهت برقراری ارتباط با نوزاد خود دارد.
کاهش احتمال بارداری :
شیردهی نوزاد می تواند، فرآیند تخمک گذاری و قاعدگی را برای مدتی به تاخیر بیندازد. توقف در چرخه قاعدگی موجب ایجاد فاصله در بارداری می شود. شاید این مورد زیاد قابل اعتماد نباشد، اما می تواند برای مدت کوتاهی راهی برای جلوگیری از بارداری باشد.
کمک به انقباض رحم مادر پس از زایمان :
هورمون اکسی توسین در زمان زایمان در بدن مادر ترشح می شود، تا موجب سهولت فرآیند زایمان شده و مانع خون ریزی او گردد. شیردهی نوزاد می تواند این هورمون را در بدن افزایش دهد و موجب انقباض رحم و بازگشت آن، به حالت اولیه شود.
مطالعات نشان داده است که شیردهی نوزاد به مدت ۱۲ ماه می تواند خطر ابتلا به سرطان سینه، تخمدان و رحم مادر، را تا حدود ۲۸ درصد کاهش دهد .
البته امروزه برخی از بیمارستانهای توسعه یافته در حوزه زایمان و نوزاد بخشهای مرتبط خود را به برخی از ملزومات مراقبت تکاملی مجهز مینمایند و یا امکان تهیه ان را برای والدین از طریق داروخانه های خود فراهم مینمایند. از جمله این مراکز میتوان به: بیمارستان صارم، بیمارستان بهمن، بیمارستان محب کوثر، بیمارستان آتیه، بیمارستان لاله، بیمارستان عرفان، بیمارستان نیکان، بیمارستان جم، بیمارستان الزهرا تبریز، بیمارستان مادر کودک شیراز و تعداد قابل توجه دیگری از مراکز پایتخت و مراکز استانها اشاره نمود .
اختصاص زمان کافی به فرایند شیردهی
نشانه های گرسنه بودن نوزاد
یکی از متداول ترین و طبیعی ترین راهی که نوزاد شما می تواند گرسنگی خود را به شما بفهماند، گریه است. اما نشانه های دیگری نیز وجود دارد، که نوزاد می تواند گرسنگی خود را بیان کند. این نشانه ها موارد زیر هستند:
- مکیدن چیزها
- بازکردن دهان
- لیسیدن لب ها و بیرون آوردن زبان
- گذاشتن دست در دهان
- سر و صدا کردن
- حرکت فک، دهان و یا سر او برای یافتن پستان مادر
نشانه های سیر شدن نوزاد و کافی بودن شیر مادر
- هوشیار، فعال و سرحال بودن نوزاد در زمان بیداری
- انجام حداقل ۶ بار تعویض پوشک در ۲۴ ساعت
- داشتن حداقل یک دفع مدفوع زرد و شل هر روز پس از دفع اولیه مکونیوم (اولین عمل روده)
- رشد خوب و وزن گیری طبیعی یعنی ۱۵۰ تا ۲۱۰ گرم در هفته ( البته طبیعی است که نوزاد در هفته اول پس از تولد کمی وزن کم کند)
نقش پدر در شیر دادن به نوزاد
شیر دادن کار آسانی نیست. به نظر میرسد که این کار باید خیلی خودکار و طبیعی انجام شود، اما باید بدانید که این کار برای همۀ مادرها و نوزادان آسان نیست. شاید در ابتدا، تا زمانی که نوزاد و مادر درست این کار را یاد بگیرند، سینههای مادر دردناک شود، دچار گرفتگی مجرای شیر شود و از آنجا که نوزادان باید هر دو یا سه ساعت یک بار شیر بخورند، همسرتان خواب کافی هم ندارد. در این زمینه، نکاتی برای حمایت از همسرتان وجود دارد که برخی از آنها شامل موارد زیر است:
- وقتی نوزاد خواب است، همسرتان را تشویق کنید که او هم بخوابد.
- خودتان را موظف بدانید که شبها شما پوشک بچه را عوض کنید.
- اگر همسرتان از شیردوش یا شیشهشیر استفاده میکند، شستوشوی آن را یاد بگیرید.
- با اجازۀ همسرتان، نوزاد را با شیری که قبلاً دوشیده شده است تغذیه کنید.
- محیط خانه را برای استراحت همسرتان مهیا کنید.
- از دعوت مهمان یا تماشا کردن تلویزیون و اخبار با صدای بلند بپرهیزید.
- با چیزهایی مثل یک لیوان شیر گرم نشان دهید که چقدر نگران سلامت و کمخوابی او هستید.
- اگر همسرتان از لوسیون یا پماد خاصی استفاده میکند، به او در انجام این کار کمک کنید.
- هنگام شیر دادن کنار همسر و کودکتان باشید و به همسرتان حس همدلی بدهید.
- به همسرتان در آماده کردن بطریها یا گذاشتنشان در یخچال و بردن به بیمارستان کمک کنید.
- همسرتان را که ممکن است به خاطر نگرانیها و شرایط حاکم، خواب و خوراک کافی نداشته باشد. مراقب بوده و او را تشویق کنید تا از خودش مراقبت کند.
- او را به خاطر ماندن کنار نوزاد در بخش مراقبتهای ویژه، دوشیدن شیر و هر کاری که انجام میدهد ستایش کنید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر، از مقالات و نکات علمی جمع آوری شده توسط متخصصین و نمایندگان علمی ما بهرهمند شوید.